İnsan kaynakları dünyasında neler tomurcuklanıyor, nereye doğru gidiyoruz acaba?
Meraklısı için en iyi kaynaklar baskın yönetim söylemini üretip yayan dergi, "popüler" kitap, web sitesi vb.'dir. Bazen de eyleme geçmiş çalışma gruplarının ürettiği raporlara bakmak iyidir.
2021 yılının aralık ayında yayımlanmış böyle bir rapor düştü önüme. Raporun adı çekmiş olmalı:
"Human-Centred Artificial Intelligence for Human Resources:" (İnsan Kaynakları İçin İnsan Merkezli Yapay Zeka)
Daha başlıkta sağına ve soluna konmuş "Human"lar ile yapay zeka insanla çevrelenmiş. Güzel.
"Human-centered," insancıl değerler ve insanın refahına adanmışlıkla belirlenen olarak tanımlanıyor sözlüklerde. Bu da güzel. Yapay zeka biraz daha ehlileşmedi mi?
Bir şey daha: Başlıkta "insan kaynakları yönetimi" için demiyor dikkat ettiyseniz. Bu haliyle, kaynak ifadesiyle hammadde çağrışımı yaptırsa da, insan kaynakları çalışanlar anlamına geliyor.
Şimdi başlığı bir daha okuyalım: "Çalışanlar İçin İnsancıl Değerler Ve İnsanın Refahına Adanmışlıkla Belirlenen Yapay Zeka:"
E peki, bu iki nokta üst üsteden sonra ne var? Alt başlık var. Şöyle:
"A Toolkit for Human Resources Professionals" (İnsan Kaynakları Profesyonelleri İçin Bir Alet Çantası)
Bakın burada insan var gene, dahası "insan kaynakları" ifadesinden sonra "profesyonelleri" gelmiş, yani raporun hedef kitlesi bu. Profesyoneller derken, gene insan kaynakları alanında çalışanlar kastediliyor tabii. Onlara, anlaşılır olsun diye, söz gelimi "çalışanlarla ilgili çalışanlar" da diyebiliriz.
Hadi tüm başlığı bir daha okuyalım:
"Çalışanlar İçin İnsancıl Değerler Ve İnsanın Refahına Adanmışlıkla Belirlenen Yapay Zeka: Çalışanlarla İlgili Çalışanlar İçin Bir Alet Çantası"
Bu "alet çantası" başlığa tam oturmadı diyorsanız, yok, aslında cuk oturdu. Yapay zeka, raporda da açıklandığı gibi "machine learning" (otomatik ya da özdevimli öğrenme) prensibiyle iş görüyor. E makine bu; bakıma, tamire ihtiyaç duyar. Çalışanlarla ilgili çalışanların, çalışanlar için bu makineyi en iyi nasıl işleteceklerini anlamalarını sağlayacak bir alet çantası geliştirmek gayet yerinde bir girişim.
Ortak bir çalışma grubu tarafından oluşturulan bu rapor neyi amaçlıyor, yani takım çantasının içinde neler var sorusunun yanıtı şöyle:
1. Öncelikli amaç, İK profesyonellerinin bilgisizliğini gidermek gibi görünüyor. Sonuçta bu yapay zeka araçlarının kullanımına gene İK profesyonelleri karar vereceğine göre, yapay zekanın nasıl iş gördüğü hakkında temel bir anlayış geliştirmeleri ve bu araçları değerlendirecek yetkinliğe ulaşmaları gerekiyor.
2. Bir diğer amaç, İK'da yapay zekanın "sorumlu ve etik" kullanımı konusunda rehberlik sağlamak. Veri mahremiyeti ve güvenliği ile ilgili kaygıların arttığı, yasal düzenlemelerin yapıldığı bu dönemde, yapay zeka uygulamalarının verileri nereden bulup nasıl kullanacağı merak konusu elbette.
3. Ve nihai amaç, her türden kurum ve kuruluşun yapay zeka temelli İK araçlarını etkili biçimde kullanmasına yardımcı olmak.
Bu amaçla raporun içine sayısı şimdiden 250'yi aşan yapay zeka temelli İK araçlarını kullanmak isteyecekler için bir Araç Değerlendirme Kontrol Listesi ile bir de Planlama Kontrol Listesi konulmuş. İşin aslı, rapor kaygılı ve kuşkulu tarafı dikkate alıyor gibi görünse de, yapay zeka temelli İK araçlarının kullanımını açıkça destekliyor.
Neden derseniz, bu girişimin arkasında kimler var diye bir bakmak lazım.
Önce bu alet çantasının oluşturulmasına katkıda bulunan Proje Ortaklarına bakalım:
Accenture, Appen, Baker McKenzie, Boston Consulting Group (BCG), Canada Government, McGill University, Medtronic, PwC, Pymetrics, Randstad, Society for Human Resource Management, Turkish Employers Association of Metal Industries (MESS).
Burada dikkatimizi, "Dünya Ekonomik Forumu'na dünyada üye olan ilk işveren sendikası" olduğunu duyuran Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası çekiyor. MESS'in teknolojik dönüşümü ülkemizde yaşama geçirmek için pek çok faaliyet yürüttüğü anlaşılıyor.
Bu proje, "Teknoloji Yönetişiminin Geleceğini Biçimlendirmek: Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi* Platformu" tarafından hayata geçirilmiş. Bu platform da dünyanın önce gelen 1000 şirketini/kurumunu içeriyor.
Platformun kendisi ise Dördüncü Sanayi Devrimi Merkezi'nin (Centre for the Fourth Industrial Revolution) içinde yer alıyor. Bu merkez, teknolojik değişimlerin insan merkezli ve topluma hizmet edecek sonuçlar üretmesini sağlayacak yeni politikalar ile stratejiler geliştirme misyonunu yüklenmiş.
Bu merkezi de içeren şemsiye kurum Dünya Ekonomik Forumu.
Tüm bu paydaşlar grubuna baktığımızda, yapay zeka temelli İK araçlarının kullanımını desteklemenin ötesinde, daha büyük ve kapsamlı teknolojik bir dönüşümü amaçladıklarını anlıyoruz. Bu ve benzeri grupların faaliyetlerini izleyerek Akıl ve Yürek olarak paydaşlarımızı bilgilendirmeyi sürdürüyoruz. Fırsat buldukça belirli projeleri burada ele alarak daha geniş bir izleyici grubunu bilgilendirmeyi sürdüreceğiz.
*Bu başlık şöyle çevrilmiş: "Geleceğin Teknoloji Denetimini Şekillendirme: Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi"
Photo Credit: PrestonBrowning on Unsplash
KAYNAKLAR
